Karol Groll i Jego wynalazki
Karol Groll (w innej pisowni Gröll i Groell, Grell) urodził się w 1770 roku w Warszawie, w rodzinie Michała Grölla, który przybył do Polski w 1759 roku z Drezna na zaproszenie Augusta Mocnego III. Ojciec Karola był jednym z największych i najbardziej zasłużonych dla polskiej kultury doby Oświecenia drukarzem, wydawcą i księgarzem. Założył na Starym Mariawilu (dziś stoi tam Teatr Wielki) księgarnię, a potem w 1778 drukarnię. Tu ukazywały się dzieła Krasickiego, Naruszewicza, Trembeckiego, Kniaźnina, Niemcewicza i wielu innych, a także mowy sejmowe i druki państwowej wagi. Jego syn, kształcony w Dreźnie i w Berlinie na malarza, sztycharza i rysownika, pomagał ojcu ilustrować wydawane książki przez dwanaście lat. Projektem Karola są m.in. pierwsze polskie banknoty – Bilety Skarbowe z 1794 r. wydane w drukarni Gröllów w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej.
Dzięki pozycji ojca ale i własnym talentom Karol stał się sławną postacią na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, książąt Czartoryskich i Ogińskich. Tam poznał księcia Michała Kazimierza Ogińskiego (1729-1800) – magnata, hetmana, polityka (kandydat na tron polski), pisarza i poetę, mecenasa sztuki i budowniczego kanału łączącego dwa morza, ale również kompozytora i wirtuoza skrzypiec, klarnetu i harfy. To właśnie M. K. Ogińskiemu Denis Diderot powierzył napisanie hasła „Harfa” w Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. Jest pewne, że w latach 90-tych XVIII stulecia książę Ogiński i Karol Groll zbudowali harfę, w której tak jak i teraz każdą strunę można było skrócić dwa razy. Niestety, trzeci rozbiór Polski przerwał te prace. W 1798 roku zmarła bezpotomnie ukochana żona Karola i Jego ojciec a księgarnia i drukarnia zostały zlicytowane i zamknięte.
W 1804 roku Karol Groll wyjechał do Anglii. Opatentował tam farbę dla angielskiej porcelany. Jednak fortunę przyniósł mu patent z 1807 r. na system podwójnego skracania strun w harfie.
Sebastian Erard kupił ten patent Grolla za 10 000 (30 000 jak podają inne źródła) czerwonych złotych polskich, a zbudowaną w ten sposób harfę przedstawił w Paryżu w 1810 roku. Karol Groll zajmował się nadal ulepszeniem harfy współpracując z F. J. Dizim. Jest ich wspólny patent z 1811 roku tyczący pedałów.
W Londynie Karol Groll zbudował fabrykę narzędzi, a po powrocie do Polski otworzył fabrykę dachówek (wyłączność na terenie Królestwa Polskiego). Działał jako malarz, sztycharz, i inwestor. Projektował wzory dywanów. Wspólnie z francuskim emigrantem Filipem de Girard, ulepszył maszyny przędzalnicze zainstalowane później w Żyrardowie. Do końca życia towarzyszyła mu sława wynalazcy harfy z pedałami. Pewne ślady świadczą, iż współpracował z księciem Adamem Jerzym Czartoryskim w działaniach dyplomatycznych na rzecz odzyskania niepodległości przez Polskę. Przez ostatnie 23 lata życia wiódł żywot samotnika i dziwaka. Jego motto życiowe brzmiało „… iż trzeba spokojnie i niepostrzeżenie dokończyć swej wędrówki na tym padole płaczu…” Zamieszkał w dwóch pokoikach na parterze przy ulicy Nowolipie 2409 w kamienicy Michniewskich.
Zmarł 21 lipca 1857 na zawał serca. W Kurierze Warszawskim przez dwa tygodnie ukazywał się nekrolog świadczący o wielkiej sławie i poważaniu Karola Grolla. Nawet mówiono o zbudowaniu pomnika zasłużonemu warszawiakowi.
Karol Groll spoczywa na cmentarzu Ewangelicko- Augsburski przy ulicy Młynarskiej w Warszawie.
dr Anna Sikorzak-Olek